dinsdag 22 december 2015

reactie

...op mijn tekst over Connie Palmen, Jij zegt het

Danielle Jacobs “Maar waarom zegt Palmen samen met hem ‘ik’? Waarom kruipt zij in Hughes’ huid en trekt zij ons daarin mee? Wat is daarvan de meerwaarde?”
Wat is de al dan niet retorische meerwaarde van deze vraag, Pascal? Doet niet iedere schrijver dat, kruipen in de huid van zijn of haar personage(s) in een poging om ons mee te trekken in hun leven(s)? Is dat al niet bestaansreden genoeg? Is dat niet het wezen van literatuur? Daarnaast breekt zij inderdaad, en terecht vind ik, in de J’accuse...! zaak over Sylvia Plath een lans voor de rehabilitatie van Ted Hughes bij monde van hemzelf, zijn ‘’ik’’ dat zolang gezwegen heeft. En als je de recente BBC documentaire over Ted Hughes gezien hebt, is het onvoorstelbaar knap hoe Connie Palmen zijn stem zo forcefully authentiek heeft kunnen laten klinken.

Pascal Cornet Ik begrijp wat je bedoelt, Danielle. Mijn vraag naar de meerwaarde heeft te maken met de keuze van Palmen voor het romangenre. Zij blijft, vind ik, te dicht bij het parafraseren van haar bronnen. Ik kan dit moeilijk verwoorden. Het heeft met die - altijd moeilijke - grens tussen fictie en non-fictie te maken.

Danielle Jacobs Nu ja, het is een vraag die je best aan Connie Palmen zelf stelt, waarom ze voor de romanvorm heeft gekozen en niet voor de non-fictie biografievorm, maar ik denk dat het antwoord ligt in “artistic license”. Artistieke vrijheid die je in de non-fictie biografie niet hebt. Ook haar Ted Hughes is een constructie, een perspectief-selectie van Connie Palmen zelf die bij voorbaat al voorbij de feitelijke non-fictie gaat. In de romanvorm kan ze daar lyrisch mee spelen, het bespelen, de teugels vieren – het is de galop van de verbeelding en het vrije woord vergeleken bij non-fictie, waar beiden strakker in de pas moeten lopen.

Pascal Cornet Juist. En mijn bezwaar tegen deze 'roman' is dat niet alle passages eenzelfde afstand vertonen met het bronnenmateriaal. Nu eens verwerkt Palmen het materiaal voortreffelijk in haar eigen, 'vrije', vertoog, maar op andere plaatsen komt ze niet veel verder dan een parafrase van iets wat ze ergens (waar?, wordt niet vermeld behalve in zeer algemene termen in haar 'Verantwoording') heeft aangetroffen. Die ongelijkheid zorgt voor onevenwicht. Maar dat alles in de vorm. Inhoudelijk zijn we het eens: 'Jij zegt het' is een zeer relevante rehabilitatie van Ted Hughes, zonder de literaire verdiensten van Sylvia Plath af te vallen. Eigenlijk krijg je als lezer zin om ze allebei te gaan (her)lezen.

Danielle Jacobs Dat is exact wat ik ook ben gaan doen meteen na, en zelfs tijdens, het lezen van "Jij zegt het", Sylvia Plath en Ted Hughes terug gaan lezen, en dat is zeker geen straf. Beiden zijn literaire grootheden en hebben niets aan zeggingskracht ingeboet met de jaren. Wat de vorm betreft, ik ben minder streng dan jij, denk ik, en vind dat de boog niet altijd even strak gespannen hoeft te staan en heb minder problemen met mogelijk onevenwichtige passages. Ik heb, ter vergelijking, Jonathan Bate's recent gepubliceerde, highly acclaimed biografie van Ted Hughes hier liggen, The Unauthorised Life. Eén blik daarin en het verschil tussen biografie en wat Palmen doet is meteen voelbaar. Ik vind persoonlijk niet dat zij soms te dicht tegen de biografie-parafrase aanschurkt. Vind ook niet dat ze bronnenmateriaal moet weergeven, los van wat ze zelf al aangeeft in haar Verantwoording. Voor de rest zijn we het eens.

Pascal Cornet Dank je voor je reactie!