Ludo De Witte laat zich voor zijn klimaatboek De laatste boom inspireren door het
recente antikapitalistische traktaat van Naomi Klein, This Changes Everything. Er staat wel degelijk ‘antikapitalistisch’
omdat de mainstreammedia de neiging vertonen om Kleins boek weg te zetten als
een interne kritiek op globalisering
of neoliberalisme of een ‘doorgedreven vrijemarktkapitalisme’. Neen, Kleins
kritiek is fundamenteler: zij wil het kapitalisme zélf weerleggen en achter
zich laten – en daarin wil De Witte haar volgen.
Het nu al meest voelbare gevolg van het ongebreidelde (en
binnen zijn eigen logica onbreidelbare) kapitalisme, is de sinds het begin van
de industriële revolutie exponentieel toenemende uitstoot van broeikasgassen.
We weten ondertussen vrij goed wat daar de gevolgen van zijn: opwarming van de
atmosfeer, smeltende poolkappen, stijgende zeespiegel, klimatologische
veranderingen, stormen van ongekende proporties, verwoestijning, enzovoort. Een
niet te onderschatten gevolg, met een rechtstreekse weerslag op ons knusse
West-Europese welbevinden, zijn de conflicten en de vluchtelingenstromen die
het gevolg zijn van droogtes, ontbossingen, overstromingen, uitputting van de
gronden, enzovoort. Het staat vast: er komen nog vele tientallen miljoenen klimaatvluchtelingen
naar Europa. En we panikeren nu al bij een paar honderdduizenden en nemen onze
toevlucht tot extremistische politiek…
Wanneer de gemiddelde temperatuur op aarde met meer dan 2°C
stijgt, leveren we onszelf uit aan oncontroleerbare, elkaar nog versterkende
rampzalige processen: de zuurstofproducerende algenbestanden in de oceanen zullen
verdwijnen; het zonlicht weerkaatsende witte ijs smelt weg; de permafrost
verdwijnt waardoor duizenden jaren ingevroren broeikasgassen vrijkomen… Al deze
kettingreacties zullen de klimaatopwarming nog versterken – als die processen
al niet onomkeerbaar op gang zijn gekomen.
Een ander aspect van de roofbouw die we plegen, is de afbraak
van de biosfeer. De biodiversiteit neemt dramatisch af. De ecosystemen (water,
vis, koraalriffen, wouden, bestuiving…) zijn in gevaar. We verbruiken meer dan
de planeet kan reproduceren: onze ecologische voetafdruk is anderhalve keer te
groot. De impact van de mens is zo groot dat we – geologisch gesproken – van
het holoceen naar het antropoceen zijn overgegaan: ‘een tijdperk waarin
menselijke activiteit de voorwaarden van het leven op aarde radicaal
verandert’.
